AKTIVITEITEN

 

Het kunnen uitvoeren van activiteiten hangt af van de fase van het ziekteproces waarin de dementerende zich bevindt. Eerder in deze cursus zijn de verschillende fasen van dementie en de gevolgen daarvan voor activiteiten aan de orde geweest. Het is dan ook belangrijk activiteiten te vinden, die de dementerende nog kan en die makkelijk tot een goed resultaat leiden. Het gaat er niet alleen om dat de handeling goed wordt uitgevoerd, maar er moet ook plezier aan beleefd worden. Bij matige dementie treedt vooral de verwarring op de voorgrond. Een gesprek voeren en uitvoeren van handelingen wordt moeilijker. Eenvoudige. handenarbeid of handwerken, het uitvoeren van wat huishoudelijk werk gaat vaak nog wel in deze fase.

 

Ernstig dementerenden vallen vaak terug op de eerste levensbehoeften als eten, drinken, warmte en rust. Contact via zintuigen is vaak nog wel mogelijk. Bijvoorbeeld tijdens het wassen laten ruiken aan zeep. De geur van wierook, speculaas en dergelijke, afhankelijk van de voorkeuren van de dementerende. Bij het activeren van zintuigen moet opgepast worden voor overprikkeling. Het iets laten ervaren door middel van ruiken, proeven horen zien en voelen, zal zich veelal beperken tot het moment waarop men daarmee bezig is.

 

Activiteiten kunnen een aanknopingspunt zijn voor een gesprek. Het bekijken van fotoalbums en platenboeken, een uitstapje, voorlezen uit de krant of een boek. Voor verzorgende is het vaak moeilijk om gesprekstof te vinden. Onderwerpen die over het algemeen wel aanslaan zijn: onder-

Werpen uit de plaatselijke krant, vroeger beroep, hobby’s, jaargetijde. In het boek: ‘Doet u mee?’ van Mary van den Berg en Han Diesfeldt (Intro, Nijkerk) staan suggesties voor gespreksonderwerpen.

 

Veel verzorgenden hebben er moeite mee om dementerende een activiteit te laten herhalen, maar dementerenden zelf ervaren dat niet zo. Het kan bijvoorbeeld goed werken om voetbalwedstrijden op te nemen voor iemand die van voetbal houdt. Ook al heeft de dementerende de wedstrijd al gezien, er wordt opnieuw bij het zien van de wedstrijd plezier aan beleefd.

 

Dementerende kunnen vastlopen in de uitvoering van activiteiten. Probeer te bekijken wat het probleem is en dit op te lossen. Het kan al helpen om de dementerende even op weg te helpen, of om attributen klaar te leggen. Het kan ook helpen om activiteiten op te splitsen in deelactiviteiten. Iemand die in het verleden bijvoorbeeld eigen kleding maakte kan vaak nog plezier beleven aan het aan elkaar zetten van lapjes.     

 

Er zijn de afgelopen jaren hulpmiddelen bedacht voor allerlei dagelijkse verrichtingen. Zoals bijvoorbeeld elastische veters in schoenen zodat ze niet meer gestrikt hoeven te worden, zuignappen onder een bord, zodat het niet meer kan verschuiven. Op het gebied van gezelschapsspelen zijn de nodige aanpassingen te koop. Daarnaast kunnen gezelschapsspelen vereenvoudigd worden. Bij memorie kan bijvoorbeeld het aantal kaartjes worden verminderd, en de afbeeldingen die op elkaar lijken kunnen uit het spel gehaald worden.

 

 

 

Lezen

Bij lichte dementie is lezen vaak nog wel mogelijk maar er moet rekening worden gehouden met de volgende aspecten:

Het verhaal moet zich afspelen in dezelfde tijd en in chronologische volgorde

In het verhaal mogen niet teveel personen voorkomen (max.4)

Het taalgebruik moet eenvoudig zijn en de zinnen niet te lang

De inhoud moet herkenbaar zijn

Een niet te dik boek, met korte hoofdstukken verdient te voorkeur

 

Kijkboeken

In verdere stadia van het ziekteproces levert lezen over het algemeen teveel problemen op. Er kan dan wel overgeschakeld worden naar kijkboeken. De illustraties of foto’s dienen eenvoudig, helder en duidelijk te zijn. Geschikte onderwerpen voor kijkboeken zijn:

Boeken over de eigen woonplaats of streek of plaatsen waar men vroeger gewoond heeft

Boeken over het koningshuis

Boeken over hobby’s of sport (die de dementerende zelf beoefend heeft)

Natuur en kunstboeken

Boeken over steden en streken/landen waar men tijdens vroegere vakanties is geweest.

 

Voorlezen

Als lezen niet meer lukt, kan voorlezen een alternatief zijn. Iedere dag een stukje uit een boek of korte verhalen.

 

Kranten en tijdschriften

Het nieuws in de landelijke dag- en weekbladen staat ver af van de belangstelling. Nieuws uit regionale of lokale bladen sluit beter aan bij de interesse. Algemene tijdschriften zijn vaak minder actueel en de foto’s zijn veelal beter. Familieleden zijn nog wel eens geneigd hobby- of vakbladen op te zeggen, terwijl een blad wat jarenlang is gelezen, grote herkenning

Kan geven.

 

Audiovisuele middelen

Televisie, film, dia’s en video kunnen een plezierig tijdverdrijf zijn. Het volgen van bewegende beelden kan ook moeilijk zijn wanneer de dementerende nog probeert beeld, geluid en informatie te volgen. Natuurfilms scoren over het algemeen goed, omdat de beelden vaak rustig zijn en er bijna niet bij wordt gesproken. Dia’s kunnen aantrekkelijk zijn omdat de beelden net zolang stil gezet kunnen worden als wenselijk is. Er kunnen ook videobanden worden samengesteld met onderwerpen die de dementerende aanspreken.

 

Muziek

Muziek, inclusief liedjes biedt vaak erg veel aanknopingspunten. Het kan helpen bij het plaatsen van herinneringen. Het gevoelsleven blijft namelijk langer intact dan het geheugen. Muziek en gevoelens zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Muziek kan ook dienen als bron van gespreksstof.

 

Gezelschapsspelen

Veel dementerende zullen goede herinneringen hebben aan het spelen van gezelschapsspelletjes. Deze kunnen een sfeer van gezelligheid en plezier oproepen. Bij licht dementerenden kunnen ze vaak op normale wijze worden gedaan, bij matig dementerenden moeten ze worden aangepast. en bij zwaar dementerenden zijn gezelschapspelen meestal niet meer mogelijk.

 

Aandachtspunten bij spelletjes

Zoek de spelletjes die de dementerende vroeger gedaan heeft

Winnen is niet belangrijk meer

Een ontspannen en prettige sfeer moet centraal staan

Gezelschapspelen kunnen aanleiding geven tot gesprek; leg het spel dan even stil

Het aanleren van nieuwe spelletjes is niet meer mogelijk

 

Hulpverlening

Bij de verschijnselen van dementie zal in de meeste gevallen het eerst de huisarts worden ingeschakeld. Deze kan doorverwijzen naar de afdeling ouderenzorg OGGz of bijvoorbeeld Team290. Daar werken onder meer een arts-geriater, een psycholoog, sociaal-psychiatrisch verpleegkundige en een maatschappelijk werkster. Zij geven begeleiding bij onder meer de omgangsvormen met dementerenden. De thuiszorg kan worden ingeschakeld ter ontlasting van de mantelzorg, om de dementerende te verzorgen en om ondersteuning te bieden.

 

Informatie en emotionele steun kan ook verkregen worden bij de Alzheimervereniging (Alzheimercafe’s) en het Steunpunt Mantelzorg. Zij organiseren onder andere cursussen en contactgroepen. Om de zorg als partner of verzorgende aan te kunnen kan opvang van de dementerende in dagbehandeling of dagverzorging gedurende een aantal dagen in de week uitkomst bieden.

 

Dagverzorging

Dagverzorging wordt in het verzorgingshuis gegeven. Er is persoonlijke aandacht en begeleiding en er worden ook activiteiten aangeboden. Er zijn kosten aan verbonden, onder andere voor de maaltijd en voor de vervoerskosten wordt een bijdrage gevraagd.

 

Dagbehandeling

Deze opvang vindt plaats in het verpleeghuis en is vooral bedoeld om te behandelen, te adviseren en te ondersteunen. Soms bestaat ook de mogelijkheid voor tijdelijke opname in verpleeg- of verzorgingshuizen. Dit kan nodig zijn bij ziekte van familie, bij vakantie of als de mantelzorger wat langer ontlast moet worden. Daarnaast zijn er experimenten in buurthuizen met opvangmogelijkheid, in verzorgings- en verpleeghuizen met nachtopvang. Er is in Nederland een aantal speciale woonvormen voor dementerende ouderen. Wanneer de zorg thuis niet meer mogelijk is, volgt meestal een opname, doorgaans in een verpleeghuis.